Abstract
En tr ru This study is a publication of study of Georgiy Ivanovich Kaprov forming 28 pages, named “Fighting with the Despoliation in Turkmenistan in the years 1920-24” which he wrote with a typewriter in 1934 about history of Turkmen people which is existing in Central Scientific Library of Academy of Science of Turkmenistan. The study comprises the shape of Despoliation movement in the years 1920-24 in Turkmenistan. Despoliation movement which was one of the main issues of Turkmen history in XX century, was explained by writer from the view of Soviet history and approached as history writer, and harped on about the reasons of increase of Despoliation in the period 1920-24 in Turkmenistan. Kaprov states that, it is required to define the occurrence of Despoliation among Turkmen people as movement exceeding the national warfare. He sees broad reason of this occurrence as, the leftovers of national groups from the time of Russian Emperor reckon with political and economic situation. He also registered the struggle and damage given by Despoliation movement in Turkmen lands. To mention this, he explained that when it comes to 1925 leaders have been killed, bruised, caught, surrendered, enslaved and deported from the Turkmen lands. For this reason, this study is important in terms of revealing the perspective of Soviet historiography to these events.This study of Kaprov is one of the first and significant works among documentation of Soviet Turkmenistan. Bu çalışma Georgiy İvanoviç Karpov’un Türkmenlerin tarihi ile ilgili 1934 yılında daktilo ile kaleme aldığı “1920-24 yılları arasında Türkmenistan’da Basmacılık ile Mücadele” isimli eserinin, Türkmenistan Bilimler Akademisi Merkez Bilimsel Kütüphanesi’nde bulunan 28 sayfadan oluşan çalışmasının yayınıdır. Eser Türkmenistan’da 1920-24 yıllarında ortaya çıkan Basmacılık hareketini konu edinmektedir. Bu eserde, XX. yüzyılın Türkmen tarihinin temel konularından olan Basmacılık hareketi, yazar tarafından Sovyet tarih anlayışı ve tarih yazıcılığıyla yaklaşılmakta ve Basmacılık’ın 1920-1924 döneminde Türkmenistan’da artmasının nedenleri üzerinde durulmaktadır. Karpov, Türkmenler arasında ortaya çıkan Basmacılğı, ulusal bir mücadeleyi aşan bir hareket olarak tanımlamanın gerekli olduğunu ifade etmektedir. Bunun geniş ölçekli ortaya çıkmasının nedenini ise, Rusya İmparatorluğu dönemindeki siyasi ve ekonomik birlikte o dönemden kalan ulusal gruplar olduğu belirtmektedir. Basmacı hareketinin Türkmen topraklarındaki yaptığı mücadeleleri ve onların verdiği zayiatı ayrıca kayıt etmiştir. Bu bağlamda Basmacılık hareketinin 1925 yılına gelindiğinde, liderlerinin öldürüldüğünü, yaralandığını, yakalandığını, teslim olduğunu, esir edildiğini ve Türkmen topraklarından çıktıklarını açıklamaktadır. Bu nedenle bu çalışma, Sovyet tarihçiliğinin bu olaylara bakış açısını ortaya koyması açısından önem arz etmektedir. Karpov’un bu eseri, Sovyet Türkmenistanı’nda belgeler bağlamında yapılan ilk ve önemli çalışmalardan biridir. Политический бандитизм в начале (1920 г.), а затем превратившийся в уголовный (1923-24 г.) нельзя рассматривать изолированно от того состояния и событий, которые происходили и имели место на территории районов, вошедших по нац размежеванию (1924 г.) [1] в Туркменскую СС республику. Больше этого, вся предшествующая обстановка, как указано выше развивавшаяся в отдельных районах б. царской колонии в период владычества царизма политическая [2] и экономическая были поводом к возникновению в столь широких размерах басмачества [3] и бандшаек. Толчком к выступлению были гражданская война, где после ликвидации отдельных фронтов не добитые остатки разгромленных Красной армией войск превратились в отдельные отряды под руководством байства, бывших эмирских и ханских чиновников, русских офицеров, духовенства и т.д. действуя обычно разрозненно. Неурожайные годы, родовые группировки и национальная рознь (между коренными жителями и нацменами) неправильные действия органов власти в первые годы революции и родственные связи представителей последней были основными причинами длительного существования басмачества и бандшаек. Национальное размежевание Средней Азии, укрепление вновь образованных республик работниками, проверки низового аппарата власти, его чистка, организация бедняцких (комитетов в ауле) [4] и проведение хозяйственных мероприятий в ауле (земельно-водная реформа и др.) кладут конец безнаказанному существованию бандшаек, выбивают [5] из под его ног почву,...