Safevî Hâkimiyet Anlayışında Kutsiyet, Adalet ve Cesaret

Abstract

Erdebil şehrinde bulunan tasavvufi bir hareketin zamanla siyasallaşması resmi mezhebin Şiiliğe göre düzenlendiği yeni bir devletin temellerini atmıştır. Safeviler Anadolu’daki müritlerinin verdikleri muazzam destek neticesinde önemli bir güç olarak ortaya çıkmıştır. Safevilerin İran coğrafyasında iki asrı aşkın hüküm sürmesinin arkasındaki sebeplerin neler olduğunu anlamak oldukça önemlidir. Kızılbaş müritler siyasi planların peşinden sürüklenerek büyük bir coğrafyada hakimiyet kurmuştur. Kızılbaş oymakları bir yere bağlayan faktörlerin başında kutsal saydıkları şeyhlerinin varlığı gelmektedir. Kızılbaşlar kendileri gibi olmayan, doğaüstü varlıklarla irtibat halinde olan önderlere daha çabuk bağlanmıştır. Safevilerin meşruiyetlerinin sağlamasında gaybi bağlantılarla hareket etmeleri önemli bir etken olmuştur. Kutsallıklarını pekiştiren unsurların başında gaybi yardıma mazhar olmaları gelmektedir. Ayrıca adil ve cesur hükümdar imajının çizilmesi de Safevî hükümdarlarının hakimiyetlerini kolaylaştırmıştır. Şahlar adil hükümdar olma gayreti içerisine girerken farklı ceza yöntemleri kullanmıştır. Bu cezalar genellikle sert ve acımasız bir şekilde uygulanarak düşmanlara korku salan bir portre çizilmeye çalışılmıştır.Safevî kronikleri Safevilerin meşruiyetlerinin nasıl güçlendiği hakkında bize önemli bilgiler vermiştir. Hükümdarlar hakkında yazılan şiirler de Safevî hanedanının yüceltilmesine katkıda bulunmuştur. Şahlar hakkında yazılan şiirler oluşturulan hakimiyetin nasıl şekillendiği hakkında önemli bilgiler sunmuştur.