Büyük Veri (Big Data)’nin Yapay Zekâ Uygulamalarında Toplumsal Sınıflandırmaya Yönelik Kaygılar
Open Access
- 19 February 2021
- journal article
- Published by AJIT - E Academic Journal of Information Technology in AJIT-e: Academic Journal of Information Technology
- Vol. 12 (44), 47-70
- https://doi.org/10.5824/ajite.2021.01.004.x
Abstract
Büyük Veri kavramı bağlamında gerçekleştirilen çalışmalarda, teknolojik determinist yaklaşımın etkileri dikkat çekmektedir. Bu etkilere yönelik eleştirilerin merkezinde, teknoloji odaklı bir yaklaşımın sosyal, kültürel ve etik yönleri göz ardı edeceği anlayışı bulunmaktadır. İki yönlü tartışmalar içerisinde Büyük Veri kavramı, bir yönden önemli bir teknolojik devrim olarak kabul edilirken diğer yönden ise kontrolün kaybedildiği, toplumsal huzursuzluğun kaynağı olarak distopik senaryolarda yer almaktadır. Bu çalışma, eleştirel bir bakış açısıyla, kavramın, toplumsal yaşamda yarattığı sorunlara odaklanmıştır. Makine yanlılığının büyük miktarlardaki verilerden, zamanla otomatik öğrenme sağlayan yapay zekâ olarak tanımlandığı süreçte, algoritmik ayrımcılığı ve bunun neticesinde yaşanan sınıflandırmayı örneklerle ortaya koymayı amaçlayan çalışmada, niteliksel betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Büyük Veri kaygıları başlığı altındaki yanlılıklardan yola çıkan çalışma, insanların kâr ve verimlilik arayışındaki programlama ile manipüle edilmesine dikkat çekmek istemiştir. Çalışmanın sonucunda algoritmik ön yargıların, toplumsal sınıflandırmaya ve kaygılara sebep olduğu ve bunu anlayabilen bir toplumsal yapıya ihtiyaç duyulduğu, tartışma konusu olarak tespit edilmiştir. Büyük Veri kavramına ilişkin araştırmalarda bireye saygıyı ön plana alan çözüm süreçlerine gereksinim vardır. Böylece mantık güdümlü bir toplumsal görünümün ortaya çıkması önlenirken, kişi hak ve özgürlükleri, mahremiyeti dikkate alınabilecek, böylece etiketleme ve ötekileştirmeye yönelik çözümler üretilebilecektir.Keywords
This publication has 40 references indexed in Scilit:
- Ecological views of big data: Perspectives and issuesTelematics and Informatics, 2015
- Beyond the hype: Big data concepts, methods, and analyticsInternational Journal of Information Management, 2015
- Big data analytics in healthcare: promise and potentialHealth Information Science and Systems, 2014
- The Inevitable Application of Big Data to Health CareJAMA, 2013
- Governing Algorithms: A Provocation PieceSSRN Electronic Journal, 2013
- Engaging rational discrimination: exploring reasons for placing regulatory constraints on decision support systemsEthics and Information Technology, 2009
- Cultures in CollisionPhilosophical Lessons from Computer‐Mediated CommunicationMetaphilosophy, 2002
- Whatever happened to qualitative description?Research in Nursing & Health, 2000
- A Handler for Big DataScience, 1998
- Bias in computer systemsACM Transactions on Information Systems, 1996