Sosyal Bilimlerde Kitap/Metin İnceleme ve Kritiğinin Temel Sorunları ile Kitabın Metamorfozu Üzerine

Abstract

Hakemli dergilerde veya çeşitli başka bilimsel platformlarda kitap değerlendirme çalışmaları bir gelenek niteliğindedir. Kuşkusuz bu önemli bir faaliyettir. Faaliyetin kendisinin hem kurumsal hem de tarihsel çok yönlü bir derinliği vardır. Eleştiri, tenkit ve değerlendirme gibi faaliyetlerin tarihi arka planı ve kadim gelenekleri vardır. Bu kimi zaman neredeyse bağımsız bir ilmi faaliyet olarak kıymet bulur. Ancak son dönemlerde zamanın ruhuna uygun olarak çeşitli bilimsel platformlarda da eser değerlendirmenin sıradanlaştığı formlar baş göstermeye başladı. Oysaki eleştiri ve kritik faaliyet kimi zaman bir eser yazmaktan bile kıymetli olabilir. Zira kadim kitapları değerlendirmenin yanı sıra yeni çıkmış önemli bir kitabı okura tanıtmak ya da kıymetli bir eseri enine boyuna değerlendirmek hem okura katkı sağlaması bakımından hem de yazın hayatının geri dönütle teşvik, taltif ve tenkit edilmesi açısında son derece önemlidir. Ayrıca yazı yoluyla sistemli hale gelmiş ve sisteme dâhil olmuş savların her açıdan tartışılması bu yolu seçenler için son derece kıymetli ve zenginleştirici bir yoldur. Ancak bu cari haliyle nasıl gerçekleşiyor? Bu konuda sisteme kavuşmuş belli ilkelerden bahsedebiliyor muyuz? Sahada işler nasıl yürümektedir? Belki yeni bir soru olarak kitap artık eski kitap mıdır? Eğer öyleyse bu değişim, bu değerlendirme ve eleştiri süreçlerine nasıl yansımaktadır? Elinizdeki çalışma bu ve benzeri sorulara eleştiri kritik ve teknik geleneğinin ilke ve imkânlarıyla cevap bulmayı amaçlamaktadır. Böylece bu makale ile fiili olarak birçok benzer çalışmada göze çarpan kimi kaotik, karasız, belirsiz, sığ ve ilim-dışı yönelimleri düzene sokmak için kimi tekliflerde bulunmuş olalım.