Özbek Ovası (Çanakkale) Tarım Topraklarında Ağır Metal Mobilitesinin Bir Ardışık Ekstraksiyon Yöntemiyle Değerlendirilmesi

Abstract

İnsan faaliyetlerine bağlı olarak toprakların ağır metallerce kirletilmesi çevresel kaygıları beraberinde getirmektedir. Karasal ortamdaki ağır metal kirliliği, tarım alanları için dünya çapında bir sorundur. Bu çalışmanın amacı Özbek Ovası topraklarında ağır metal fraksiyonlanmasını, mobilitesini ve olası kaynaklarını bir ardışık ekstraksiyon yöntemi kullanarak belirlemektir. Bu amaçla önemli bir tarımsal potansiyeline sahip olan Özbek Ovasından (Çanakkale) toplam on iki noktadan toprak numuneleri alınmıştır. Örneklerde bulunan kadminyum (Cd), krom (Cr), bakır (Cu), kurşun (Pb) ve çinko (Zn) elementleri ardışık ekstraksiyon yöntemiyle her basamakta farklı çözücü sistemi kullanarak çözücü içerisine ekstrakte edilmiş ve metallerin konsantrasyonları alevli atomik absorpsiyon spektrometresi ile belirlenmiştir. Topraklarda bulunan toplam ağır metal içerikleri incelendiğinde Cd, Pb ve kısmen Cu’nun genel tarımsal toprak değerlerin üzerinde olduğu görülmüştür. Ardışık ekstraksiyon yönteminin uygulanması, Cd (% 59) ve Pb (% 58) elementlerinin yüksek oranda mobil fraksiyonlara sahip olduğu ve bunun antropojenik kaynaklardan beslendiğini göstermiştir. Çalışma alanında özellikle Cd ve Pb elementlerinin kontrol altında tutulması ve izlenmesi çevre açısından önemli olacağı kanısına varılmıştır. Gerek çevresel bakımdan gerekse de tarımsal üretim bakımından ardışık ekstraksiyon yöntemleri, özellikle tarımsal üretimin yapıldığı alanlarda planlama ve yönetim için daha ayrıntılı ve güvenilir bilgiler verdiğinden daha geniş kapsamlı kullanılması yararlı olacaktır.