Türkiye Diplomasisi Bağlamında Çevirmenin Görünürlüğü: Milletler Cemiyeti Dönemi (1919 - 1939)

Abstract

Çevirmenlik mesleği, uluslararası iletişim ve işbirliği sağlamada önemli bir konuma sahiptir ve uluslararası sahada her zaman etkili bir biçimde var olmuştur. Bu çalışmada çevirmenlik mesleğinin tarihsel gelişiminde mühim bir alan olan diplomasi bağlamında çevirmenin kazandığı anlama ve çevirmenlik mesleğinin görünürlük sürecine yönelik saptamalar yapılmıştır. Diplomaside, çevirmenlik etkili bir rol oynamaktadır. Uluslararası ilişkilerin yürütülmesi farklı dilleri konuşan ülkelerin diplomatlarının bir araya gelmesini gerekli kılmaktadır. Bu itibarla diplomasi tarihi, çeviri tarihinin önemli bir aşamasını oluşturmaktadır. Bunun en iyi örneği 20. yüzyılın başlarında ilk evrensel örgüt olan Milletler Cemiyeti dönemidir. I. Dünya Savaşı’ndan sonra diplomatik görüşmelerin yoğunluk kazandığı bilinmektedir. Uluslararası ilişkilerin artmasıyla birlikte “çevirmenliğin” bir meslek olarak geliştiği ve diplomasi alanında da çeviri etkinliğinin ön plana çıktığı söylenebilir. Bu çalışmada, çevirmenin konumu, görünürlüğü ve mesleki gelişimi Milletler Cemiyeti özelinde değerlendirilmiştir. Günümüzde çevirmenlik mesleğinin Türkiye’de gereken ilgiye ulaşamamasının sebebini açıklayabilmek için 1919-1939 yılları arasındaki çeviri tarihi çalışmaları kronolojik biçimde ele alınmış ve diplomatik çeviriye yönelik yeterli kaynağın olmadığı saptanmıştır. Aynı zamanda uluslararası ilişkiler konulu bazı tarih kaynakları incelenmiş ve bu kaynaklarda çevirmenlikle ilgili yeterli bilgiye yer verilmediği tespit edilmiştir. Bu bağlamda diplomasi tarihi araştırmacılarının çeviri tarihine yönelik yeni araştırmalar yapması, diplomasi tarihçileriyle çeviri tarihçilerinin işbirliği içinde bulunması önem arz etmektedir. Çalışmanın Türkiye’de çevirmenlik mesleğinin somut görünürlüğünün artmasına katkıda bulunacağı düşünülmektedir.