Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan okuma kitaplarında örtülü anlam unsurlarının değerlendirilmesi

Abstract

Dil öğrenimi ve öğretiminde kullanılan etkili araçlardan biri de ders kitaplarıdır. Metin, dile ait yapıların bir arada sunulduğu zengin bir materyaldir. Türkçe öğretiminde üzerinde durulması gereken konulardan biri de anlam bilgisidir.Metinlerde yer alan anlamsal yapılar bazen açık olarak bazen de örtülü olarak verilir. Bir metinde yer alan mecaz, atasözü, deyim gibi ifadeleri bilmek gereklidir.Bu nedende yabancılara Türkçe öğretiminde örtülü anlamlara da yer vermek gereklidir. Bu çalışmanın amacı, yabancılara Türkçe öğretmek için hazırlanan ders kitaplarındaki metinlerde yer alan örtülü anlam unsurlarının tespit edilmesidir. Araştırmada araştırma evreni, İstanbul Yabancılara Türkçe Öğretimi Ders Kitabı B1, B2 ve C1/+ seviyesindeki kitapların okuma metinleri oluşturmaktadır. Araştırmada veriler “Örtülü Anlam Unsurları Değerlendirme Formu” na göre incelenmiştir.Formda 9 madde başlığı bulunmaktadır. Ölçeğin kapsam geçerliliğini sağlamak için uzman görüşüne başvurulmuştur. Uzman görüşü sonucunda kodlayıcılar güvenilirliği 0.92 olarak tespit edilmiştir. Buna göre ölçek geçerli ve güvenilirdir. Verilerin çözümlenmesinde betimsel istatistik teknikleri frekans ve yüzde) kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, ders kitaplarındaki örtülü anlam unsuru olan aktarma kullanımı seviyelere göre dengeli bir dağılım göstermiştir. Derin yapı- yüzey yapı ayrımı gösteren cümle kullanımına bakıldığında, B1- B2 ve C1/+ seviyelerinde yaklaşık aynı oranda dağılım gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır.D eyim-atasözü ve sezdirim unsurları beklenen düzeyde seviyelere göre artış göstermiştir. Bağdaştırma, Duygu değeri/çağrışım, mecaz, önvarsayım unsurları ise seviyeler arasında dengeli dağılım göstermemiştir. Metafor unsuru C1/+ seviyesi dışındaki seviyelerde düzenli artış göstermiştir.