Proces skrócony o nieważność małżeństwa jest jednym z najważniejszych punktów reformy przeprowadzonej przez papieża Franciszka na mocy motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus. Ta nowa instytucja przypisuje biskupowi diecezjalnemu bardzo bezpośrednią i decyzyjną rolę, która podkreśla jego znaczenie jako pierwszego sędziego w Kościele partykularnym, który został mu powierzony. Według MIDI sędzią powinien być ustanowiony osobiście biskup, który mocą swego zadania pasterskiego daje największą gwarancję katolickiej jedności z Piotrem w wierze i dyscyplinie. W procesie skróconym o nieważność małżeństwa biskup diecezjalny, po konsultacji z instruktorem i asesorem, rozważywszy uwagi obrońcy węzła i wnioski obrończe stron, gdy takie zgłoszono, jeżeli osiągnął moralną pewność co do nieważności małżeństwa, powinien wydać wyrok. Biskup nie podejmuje decyzji w oparciu o subiektywną opinię, ale na podstawie osądu o tym, co jest pewne i możliwe do udowodnienia na gruncie dowodów i argumentów przedstawionych w procesie. Jedynym ostatecznym rozstrzygnięciem, jakie biskup może wydać jest orzeczenie nieważności małżeństwa, które staje się wykonalne, gdy nie zostanie zgłoszona apelacja, po piętnastu dniach od publikacji wyroku. Nie ma zatem miejsca na wyrok negatywny, ponieważ gdy biskup nie osiągnie moralnej pewności co do nieważności małżeństwa, wydaje dekret i przekazuje sprawę do procesu zwykłego.