Devletin Yükseköğretim Öğrencilerine Yönelik Yaptığı Karşılıksız Harcamalarının Mali Boyutu

Abstract

Yükseköğretim, devletler tarafından vatandaşlarına sunulması zorunluluk arz etmeyen yarı kamusal maldır. Ekonomik getirisinin yüksek olması sebebiyle bireylerin yükseköğretim hizmeti alması için devlet, yükseköğretim hizmeti vermekte ve bu hizmetin yükünü biraz hafifletebilmek adına özel sektörün de yükseköğretime desteğini teşvik etmektedir. Dünyanın pek çok ülkesinde de yükseköğretim ağırlıklı olarak kamu sektörünün desteğiyle sürdürülmektedir. Dünya ülkeleri temel ekonomileri, kültürleri ve politik sistemleri açısından birbirlerinden oldukça farklı olmalarına rağmen yükseköğretimin finansmanı konusunda ülkeler arasında büyük benzerlikler bulunmaktadır. Dünyadaki egemen tema, yükseköğretim kurumları ile aileleri etkileyen, neredeyse tüm ülkeler tarafından politik hedefleri karşılamak için uygulanan bu eğitimde ciddi bir kemer sıkma politikası mevcuttur; çünkü yükseköğretim, özellikle araştırma üniversiteleri oldukça maliyetlidir ve bu kurumlara olan talep her yıl artmaktadır. Artan bu maliyetler ülkeleri; yükseköğretimin kamu gelirleri, aile katkıları ve hayırseverlerin bir kombinasyonu ile finanse edilmesi gerektiği şeklindeki anlayışa yöneltmektedir. Bu çalışmada dünya ülkelerinde ve Türkiye’de yükseköğretimde harcamaların bütçe içindeki yerini ve dünyada yükseköğretime ayrılan payı belirlemek amacıyla alanyazın taraması gerçekleştirilmiştir. Erişilen çalışma bulguları değerlendirilerek, dünya ülkelerinde ve Türkiye’de bütçeden yükseköğretime ayrılan pay tartışılmıştır.