Code Assignment System (KASIS) for International Statistical Classifications

Abstract

İstatistiksel sınıflamaların, ülkelerin istatistik sistemlerinde çok büyük bir yeri ve önemi bulunmaktadır. İstatistiksel sınıflama kullanabilmenin yolu kod atamadan geçmektedir. Kod atama, elimizdeki metinsel tanım ile standart sınıflama sözlüğünde yer alan tanımı eşleştirme ve bu tanıma karşılık gelen sözlükteki kodu kullanma işleminden oluşmaktadır. Anketlerde, değişkenleri doğru gruplarda sınıflayabilmek için metinsel tanımlar sıklıkla kullanılmaktadır. Değişkenlerin sınıflamasının doğru olarak yapılmış olması bu değişkenler ile yapılacak araştırmaların sonuçlarının doğru olmasını sağlayacaktır. Kayıt sayısı arttıkça, değişkenlerin doğru gruplarda sınıflandığını kontrol etmek için manuel yöntemler yeterli olmayacaktır. Bu yüzden bu işlemi yapabilecek otomatik bir sisteme ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışmada, sınıflama kullanan değişkenlerin doğru grupta sınıflanıp sınıflanmadığını otomatik şekilde kontrol edebilen sistem tanıtılmaktadır. Sistemin etkinliği, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yapmış olduğu Hanehalkı Bütçe Araştırması (HBA) 2017 yılı veri seti kullanılarak değerlendirilmiştir. Bu veri seti, ülkemizdeki tüketim harcamaları istatistiklerinin ana kaynağıdır. Tüketim harcamalarının sınıflamasında Uluslararası Bireysel Tüketimin Amaca Göre Sınıflaması (COICOP) kullanılmaktadır. Anketör tarafından kod ataması yapılmış kayıtlar, geliştirilen sistem ile kontrol edilerek sonuçları incelenmiştir. Geliştirilen sistem, denetimli makine öğrenmesi yöntemlerini kullanan sistemlerden eğitim veri kümesine ihtiyaç duymaması ile ayrılmaktadır. Sıfır noktasından itibaren sistem çalışmaya başlayabilir ve her bir ilave kayıtta kendi öğrenmesini artırarak devam etmektedir. Bu sistem, eğitim veri kümesindeki kayıtların sınıflamasının doğru olarak yapılıp yapılmadığını kontrol ederek denetimli makine öğrenmesi yöntemini kullanan sistemlerin doğru şekilde öğrenmelerine de katkı sağlayabilmektedir.