16. Yüzyıl şairlerinden Zaîfî’nin Münşeât’ı

Abstract

Asıl adı Pîr Muhammed b. Evrenos b. Nûreddin olan Zaîfî, Kanuni Sultan Süleyman dönemi şairlerindendir. Küçük yaşlarda babasının yanında başladığı tahsilini önce Üsküp’te ardından İstanbul’da Sahn-ı Semân medreselerinde sürdürmüştür. Yedi yıl süren mülazımlık devresinden sonra müderrisliğe terfi etmiş, zaman zaman aziller yaşamakla birlikte emekli olana kadar muhtelif medreselerde bu vazifesine devam etmiştir. Kaleme aldığı irili ufaklı on üç eserden birisi de şairin münşeâtıdır. Münşeât-ı Mevlânâ Zaîfî başlığını taşıyan bu eser müellife ait toplam 25 mektuptan oluşmaktadır. Bu mektuplardan 6 tanesi daha önce farklı çalışmalara konu olduğundan bu çalışmada bugüne kadar çalışılmamış 19 mektup ele alınmıştır. Bu mektupların çoğu arz-ı hâl mahiyetinde olup devlet büyüklerine yazılmıştır. Bunun yanı sıra eş dost ve arkadaşlara muhtelif maksatlara binaen yazılmış mektuplar da mevcuttur. Münşeât’ta birkaç mektup hariç bütün mektupların dili Türkçe’dir. Eserde yer yer sade, günlük konuşma dilinde ifadelere rastlanmakla birlikte sanatlı nesir olarak tanımladığımız Arapça ve Farsça kelime ve tamlamaların sıklıkla kullanıldığı, secili ifadelerin geniş oranda yer aldığı ağır bir dil hâkimdir. Metin içinde ayet, hadis, darb-ı mesel, hikaye vb. unsurların yanı sıra bir kısmı bizzat müellifin kendisine ait, bir kısmı ise Arap ve Fars edebiyatlarından muhtelif şairlere ait muhtelif nazım şekillerinde şiirler konunun akışına uygun olarak yer almıştır. Bu çalışmada önce Zaîfî’nin hayatı ve eserleri hakkında bilgiler verilmiştir. Ardından mektuplar dil, üslup ve muhteva yönünden incelendikten sonra eserin çeviriyazılı metni sunulmuştur.