Ortadoğu Toz Kaynaklarının Tespiti ve Fırat-Dicle Nehir Havzası (Suriye-Irak) Tarım Alanları Üzerindeki Etkisinin Değerlendirilmesi

Abstract

Tr en Çalışma, Ortadoğu’daki toz kaynaklarının tespit edilmesi ve bu kaynakların oluşturduğu tehdidin Fırat ve Dicle nehirleri etkisi altındaki Irak ve Suriye’deki tarım alanlarında meydana getireceği olası zararların belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından Temmuz 2015 tarihinde Antalya/Türkiye’de uzaktan algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) tabanlı yazılım olan Collect Earth metodolojisi kullanılarak, içinde Suriye ve Irak’ında yer aldığı Ortadoğu bölgesinin 2000-2015 yılları arasındaki mevcut arazi örtü/kullanım sınıfları, değişimleri, vejetasyon durumu incelenmiş ve sonuçları FAO tarafından yapılmıştır. Açık kaynaklı ve ücretsiz olan Collect Earth yazılımında yüksek çözünürlüklü uydu verisi içeren Google Earth ve Bing Maps görüntüleri kullanılmaktadır. Aynı zamanda orta çözünürlük ve global olan Modis, Landsat 7 ve 8 uyduları üzerinden üretilmiş tüm veri setlerini kullanmamıza da olanak sağlamaktadır. SAIKU isimli istatistik programı yardımıyla veri analizi yapılabilmekte ve rakamsal verilere ulaşılabilmektedir. Bu çalışmada, Collect Earth yöntemi kullanılarak tüm Ortadoğu bölgesi için oluşturulan veri seti üzerinden CBS kullanılarak toz kaynakları bölgeleri risk seviye sınıfları haritası oluşturulmuştur. Risk sınıfları haritasına göre Irak’ın toplam alanının %63,6’sı, Suriye’nin ise toplam alanının %53,7’sinin üçüncü derece toz kaynak bölgelerinde yer aldığı tespit edilmiştir. Bölge için son derece önemli olan yüzeysel su varlığı alanlarının toz kaynakları bölgeleri risk seviye sınıflarına göre dağılımları incelendiğinde, Irak’ın en fazla yüzeysel su varlığının %71,3 ile üçüncü derece toz kaynak bölgelerinde yer aldığı tespit edilmiştir. Suriye’nin ise en fazla su varlığı alanlarının sırasıyla %27,4 ve %25,9 ile dördüncü ve beşinci derece toz kaynak bölgelerinde yer aldığı tespit edilmiştir. Ortadoğu’ya ilişkin özellikle kum/kumul alanları, tarım alanları ve su varlığına ilişkin yapılan sınıflandırma sonuçları yorumlanarak, özellikle Fırat ve Dicle nehirleri etkisi altındaki Irak ve Suriye ölçeğinde değerlendirmeler yapılmıştır. This study was carried out in order to determine the dust sources in the Middle status of Middle East region between 2000-2015years have been analyzed using Collect earth methodology initiated by United Nations Food AND Agriculture Organized (FAO) in Antalya/Turkey on July 2015 and the results were reported by FAO.As being free of charge and an open source tool, the Collect Earth software uses very high resolution multi-temporal images from Google Earth and Bing Maps. At the same time, it also allows users to utilize all the datasets generated from mid-resolution images of Modis, Landsat 5, 7 and 8. Data analysis and numerical results can be achieved through SAIKU a statistical analysis program. In this study, by using GIS techniques on the dataset generated for the entire Middle East region, a map of risk level classes for dust resources areas were created. According to the risk classes map, it was confirmed that 63.6% of the total area of Iraq, and 53.7% of the total area of Syria were in the third-degree dust resources area. In addition, when the distribution of water resource areas consider highly important for Middle East region are examined according to risk level classes, it is seen that the largest water resources areas of Iraq were in the third-degree dust resources region with 71.3% while for Syria the largest water resource area were in the fourth and fifth degree dust resources region with 27.4% and 25.9%, respectively. By interpreting the results of the classification with regard to the Middle East, especially respect to sand/dune areas, agricultural lands and water resources, the evaluations are made especially on the scale of Iraq and Syria affected by Euphrates and Tigris River.