KİRLİLİK HALE HİPOTEZİ: TÜRKİYE'DE DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR, EKONOMİK BÜYÜME VE EKONOMİK KÜRESELLEŞMENİN ÇEVREYE ASİMETRİK ETKİSİNİN DOĞRUSAL OLMAYAN ARDL YAKLAŞIMI İLE ARAŞTIRILMASI

Abstract

Sanayi Devrimi ile başlayan süreç ve sonrasında çevresel sürdürülebilirliği tehdit eden gelişmeler ile beraber küresel olarak çevresel bozulma süreci hızlanmıştır. Çevresel bozulma sürecinin özellikle küresel ısınma ve iklim değişikliği ile beraber dünya çapında etkilerini hissettirmesi, çevresel bozulmanın belirleyicilerine yönelik araştırmaların sayısının artmasını sağlamıştır. Bu çalışmada, doğrudan yabancı yatırımlar, ekonomik büyüme ve ekonomik küreselleşmenin çevreye asimetrik etkisi ve kirlilik hale hipotezinin geçerliliği Türkiye için araştırılmıştır. Bu amaç için, 1970-2018 arasındaki yıllık veriler kullanılarak doğrusal olmayan ARDL yöntemi ile analizler gerçekleştirilmiştir. Analizler sonucunda (1) doğrudan yabancı yatırımlardaki artışların (azalışların) uzun dönemde ekolojik ayak izini azalttığı (arttırdığı) ve dolayısıyla kirlilik hale hipotezinin geçerli olduğu; (2) ekonomik büyümedeki artışların (azalışların) sadece uzun (kısa) dönemde ekolojik ayak izi üzerinde etkili olduğu; (3) ekonomik küreselleşmedeki azalışların ekolojik ayak üzerinde sadece uzun dönemde etkili olduğu belirlenmiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda politika yapıcılara, çevreye olumlu etkileri olduğundan dolayı daha fazla doğrudan yabancı yatırımları Türkiye’ye çekebilecek ve ekonomik büyüme ile ekonomik küreselleşmenin artırılması süreçlerinde daha çevreci politikalar izlemeleri önerilmektedir.