Postawa polityczna wojewody kaliskiego Feliksa Aleksandra Lipskiego w początkach najazdu szwedzkiego na Polskę w 1702 roku. Zerwanie współpracy z prymasem Michałem Radziejowskim

Abstract

Niniejszy artykuł przedstawia postać wojewody kaliskiego Feliksa Aleksandra Lipskiego, w kontekście jego starań o zachowanie pokoju pomiędzy Polską a Szwecją w 1702 roku. Od marca do maja 1702 r. Lipski jako poseł wielki przewodził poselstwu do króla Szwecji Karola XII. Jego zadaniem było przekonanie monarchy szwedzkiego do zaniechania agresywnych zamiarów wobec Rzeczypospolitej. Polscy delegaci odrzucili wysuwaną przez Karola XII propozycję detronizacji króla Augusta II w zamian za pokój, co w konsekwencji doprowadziło do zerwania rokowań pokojowych. W maju 1702 r. wojska szwedzkie zajęły Warszawę. Rozmowy pokojowe wznowiono w stolicy z udziałem prymasa Michała Radziejowskiego i podskarbiego wielkiego koronnego Rafała Leszczyńskiego, przy jednoczesnej marginalizacji Feliksa Aleksandra Lipskiego. Rozgoryczenie, jakie Lipski odczuwał w związku z odsunięciem go od rozmów pokojowych z Karolem XII, sprawiło, że pogorszyły się jego relacje z dotychczasowym patronem – prymasem Radziejowskim. Za zaistniałą – krzywdzącą go – sytuację Lipski obwiniał prymasa oraz Rafała Leszczyńskiego, oskarżając ich jednocześnie o zdradę i porozumienie z Karolem XII kosztem panowania Augusta II w Polsce. Świadczą o tym tajne listy, jakie Lipski wysyłał do dworu polskiego rezydującego wówczas w Krakowie, w których opisywał w złym świetle działalność przeciwnika króla Augusta – prymasa Radziejowskiego. Jednocześnie ewoluowała postawa polityczna Lipskiego. Ten niedawny opozycjonista antykrólewski przeszedł ostatecznie na pozycje regalistyczne. Nastąpiło to pod wpływem wydarzeń związanych z agresją szwedzką oraz dowodów łaski ze strony króla Augusta w postaci dochodowego starostwa.