Ecological risk assessment of heavy metals after dredging in Mogan Lake, Turkey

Abstract

Rekreaktif öneme sahip ötrofik-sığ Mogan Gölü’nde, göl içi yönetim uygulamalarından biri olan sediment dredging (uzaklaştırımı) zaman zaman uygulanmaktadır. Bu çalışmanın amacı; sediment tarama sonrası, gölde sedimentin kirlenme durumunun bazı indekslerin -zenginleşme indeksi (EF), kontaminasyon/kirlilik indeksi (CF), kontaminasyon derecesi (Cd), kirlilik yük indeksi (PLI), jeoakümülasyon indeksi (Igeo), potansiyel ekolojik risk indeksi (Eri), bütünleşik ekolojik risk indeksi (PER), ortalama olası etki konsantrasyonu oranı (mPEC-Q) - kullanımı ile değerlendirilmesidir. Bu amaçla gölde sediment tarama sonrası, litoral bölgede iki istasyon seçilmiştir. Bunlardan I. istasyon; özellikle maden işleme tesisleri ve evsel kaynaklı atık suların, II. istasyon; evsel atık ve tarımsal faaliyet kaynaklı atık suların ulaştığı bir konumda bulunmaktadır. Yüzey sediment örnekleri, 2020 yılının Mayıs ve Kasım aylarında sediment alma kepçesiyle tekerrürlü olarak alınmıştır. Araştırma bulgularına göre; a) Ele alınan ağır metaller (Hg, As, Cd, Cr, Pb, Ni, Cu ve Zn) içerisinde Cu, As, Cd en yüksek zenginleşme ve kontaminasyon faktörlerine sahip ağır metaller olarak saptanmıştır, b) Kirlilik yük indeksi (PLI) değerleri (1,30-2,26) sedimentin ağır metallerle kirlenmesini desteklemekte, jeoakümülasyon indeks (Igeo) değerleri ise, her iki istasyon ve ayda Pb bakımından yoğun kirlenme olduğuna işaret etmektedir, c) Potansiyel ekolojik risk faktörleri (Eri) açısından, Cd önemli düzeyde potansiyel ekolojik riske sahip bulunmuştur, d) Bütünleşik ekolojik risk faktörleri (PER), gölde tüm ağır metaller bazında orta düzeyli bir ekolojik riski göstermektedir. Ni ve As ise biyolojik açıdan olumsuz etkileri olan metallerdir. Sonuçlar; a) Sediment tarama girişiminin, sedimentteki kirlenmenin indirgenmesi açısından çok etkin olmadığı, b) Göl havzasındaki antropojenik kirleticiler süregeldikçe, sedimentte ekolojik ve biyolojik anlamda önem arzeden başta Cu, Cd, Pb, Ni ve As olmak üzere ağır metal düzeylerinin rutin olarak izlenmesi gereği yönündedir. Bulguların, ilgili kurumların ve yerel yönetimin sediment odaklı izleme çalışmalarına katkı sağlayacağı öngörülmektedir.