Formacja kandydatów do diakonatu stałego według wskazań Ratio fundamentalis institutionis diaconorum permanentium Kościół za jedno z najważniejszych swoich zadań uważa zapewnienie kandydatom do diakonatu stałego właściwej formacji, odpowiadającej duchowi czasów. Szybkie bowiem zmieniające się warunki, w których odbywa się posługa diakońska, przemiany społeczno-kulturowe, rozwój nauk kościelnych i świeckich, rozwój życia chrześcijańskiego i diakońskiego na różnych etapach organizacji, wymagają od diakona solidnej formacji. Dokument zatytułowany Ratio fundamentalis institutionis diaconorum permanentium, opublikowany przez Kongregację Edukacji Katolickiej 22 lutego 1998 r., przedstawia formację kandydatów do diakonatu stałego jako proces wieloetapowy i wieloaspektowy. Program formacji zarówno kandydatów młodszych, jak i starszych ma trwać co najmniej trzy lata, nie licząc okresu propedeutycznego. Kandydaci młodsi do diakonatu powinni odbywać swoją formację w specjalnie założonych do tego celu krajowych lub dicezjalnych ośrodkach formacyjnych. W przypadkach nadzwyczajnych powinni oni brać udział w organizowanych kursach na odległość poprzez wykorzystanie różnych środków przekazu informacji. Jeśli chodzi o kandydatów starszych, zarówno żonatych, jak i celibatariuszy, Ratio fundamentalis nakazuje formację zgodnie z programem ustalonym przez Konferencję Biskupów. Modele formacji tej grupy osób muszą uwzględniać ich obowiązki rodzinne i zawodowe. Kandydaci przynależący do Instytutów życia konsekrowanego lub Stowarzyszeń życia apostolskiego są zobowiązani do odbycia formacji zgodnie z dyrektywami ewentualnego Ratio własnego Instytutu lub Stowarzyszenia. Mogą też skorzystać ze struktur formacyjnych diecezji, w której przebywają. Dokument Kongregacji zwraca uwagę, iż w formację diakonów winien być zaangażowany cały Kościół i odpowiedzialni za nią winni być biskupi lub wyżsi przełożeni zakonni, dyrektorzy formacji, opiekunowie kandydatów, kierownicy duchowni, proboszczowie, profesorzy, członkowie wspólnoty formacji diakonów stałych i członkowie wspólnoty pochodzenia kandydatów. Ponieważ formacja jest równocześnie autoformacją, szczególnym protagonistą, ponoszącym odpowiedzialność za własną formację, ma być sam kandydat do diakonatu, który świadomy swojej tożsamości i celu, ku któremu zmierza, musi stosować właściwe środki i metody do jego osiągnięcia.