Newmark, Popovic, Pym ve Kocabıyık’ın kuramları ışığında Aldous Huxley’in Cesur Yeni Dünya adlı romanındaki dil oyunlarının Türkçe çevirilerinin analizi

Abstract

Çalışmanın amacı, İngiliz yazar Aldous Huxley tarafından kaleme alınan Cesur Yeni Dünya adlı distopik romandaki dil oyunlarının farklı çevirmenlerce yapılan ve farklı yayınevlerince basılan iki farklı Türkçe çevirisini Newmark, Popovic, Pym ve Kocabıyık’ın çeviri kuramları çerçevesinde karşılaştırmalı olarak analiz etmektir. Bu bağlamda çevirmenlerin hangi çeviri stratejilerini kullanmayı tercih ettikleri yani yapılan çevirilerin hangi çeviri kuramına ya da kuramlarına örnek teşkil edebileceği tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu doğrultuda on sekiz bölümden oluşan özgün metnin her bir bölümünden seçilen toplamda otuz dört adet dil oyunu ve Türkçe çevirileri dört çeviri kuramı ışığında incelenmiştir. Çalışmada kaynak metin olarak Longman Literature yayınevince 2010 yılında yayımlanan özgün metnin 25. Baskısı; çeviri metinler olarak da Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları’nın 1989 - Orhan Burian çevirisi ile İthaki Yayınları’nın 2015 - Ümit Tosun çevirisi kullanılmıştır. Çalışmanın araştırma modeli ise nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesidir. Çalışmada vurgulanan en temel husus, bilimsel bir çeviri analizinin kuramsal bir çerçeveye oturtulmuş olması ve kesinlikle bir doğru-yanlış çözümlemesi olmaması gerektiğidir. Çalışmanın sonucunda ulaşılan veriler değerlendirildiğinde bu iki çevirmenin birbirinden farklı çeviri yaklaşımları benimsedikleri bulgusu elde edilmiştir. Birinci erek metin çevirmeni Burian sıklıkla Yönlü Eşdeğerliği sağlamış ve İletişimsel Çeviri yaklaşımını benimsemiştir. İkinci erek metin çevirmeni Tosun ise Burian’ın aksine genel olarak Semantik Çeviri yaklaşımını tercih etmiştir. Burian ve Tosun’un çevirileri arasındaki en temel fark ise Burian’ın Osmanlıca kelimeleri çok sık kullanıyor olması; Tosun’un ise daha yalın ve sade bir üslup tercih etmesidir.