İhtiyaçlar Hiyerarşisini ve İktisadın Bireyini Kur’ân’ın Bazı Âyetleri Üzerinden Değerlendirme

Abstract

Tr en Birey ve toplumların yaşamlarını sürdürmelerinde mal ve hizmetin çok büyük bir önemi vardır. Onlar, bu ihtiyaçlarını temin etmek için üretimin bir üyesi olurlar. Gerek üretim sürecinde gerekse üretim aşamasında yararlanılacak üretim faktörlerinde ihtiyaç kavramı belirleyici bir özelliğe sahiptir. Kur’ân, insanın maddî zevk ve isteklerinin yerine manevî haz ve tatminin sınırlılığını esas alan bir gereksinim yönelişi belirlemiş, üretim, paylaşım ve tüketim ilkelerini bu temel üzerine inşa etmiştir. İnsanın iktisadi eylem ve tutumlarını, ahlaki değerleri ve dini ölçütler biçimlendirmektedir. Bu makalede ihtiyaçlar hiyerarşisinin çerçevesi, değişkenleri ve sabiteleri var mıdır? sorularına cevap aranmıştır. Bu bağlamda Kur’ân’ın, lüks ve gösteriş odaklı tüketime ve israfa getirdiği yasaklamalar gerek birey gerekse toplumun çoğunluğunu ilgilendiren ihtiyaç kalemlerini ve oranını belirleyici olacaktır. Bu makalede, bireysel özgürlük adı altında gereksinimlerin sınırsızlığı algısını yaygın bir görüşmüş gibi gündeme getiren Batı eksenli ekonomi anlayışının Müslüman birey ve toplumları mutlu edemediğine dikkat çekilmiştir. Goods and services are of great importance for individuals and communities to survive. They become a member of production to satisfy these needs. The need concept has a determining feature in the production factors that will be used both in the production process and in the production phase. It shapes human economic actions and attitudes, moral values and religious criteria. Is there a framework, variables, and constants of the needs hierarchy in this article? Answers to the questions were sought. In this context, the prohibitions brought by the Qurʾān on luxury and vanity-oriented consumption and waste will be determinative for the need items and rate that concern both the individual and the majority of the society. In this article, it was pointed out that the understanding of the limitlessness of needs under the name of individual liberty as a widespread discussion and the understanding of the West-based economy cannot make Muslim individuals and societies happy.