SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİMİNDE TOPLUMSAL HAFIZA: AHISKA TÜRKLERİ HAFIZASI PROJESİ ÖRNEĞİ

Abstract

Bu çalışmanın amacı sosyal bilgiler dersinde kullanılabilecek internet tabanlı toplumsal bir hafıza uygulaması oluşturmaktır. Ayrıca sosyal bilgiler öğretmenlerinin uygulamaya ilişkin görüşlerini belirlemektir. Ahıskalı Türkler ve yaşadıkları sürgünler konusunda bilimsel bir literatür mevcut olmasına karşın hafıza niteliği olan bir çalışma ülkemizde bulunmamaktadır. Bu çerçevede araştırmacı tarafından ADDIE (Analiz, Tasarım, Geliştirme, Uygulama ve Değerlendirme) öğretim tasarımı modeli ile geo-medya teknolojisi kullanılarak toplumsal bir hafıza uygulaması (Ahıska Türkleri Hafızası Projesi - ATHP) geliştirilmiştir. ATHP’nin veri tabanını oluşturmak için nitel araştırma yöntemlerinden anlatı tekniğinden yararlanılmıştır. Bunun için sözlü tarih çalışması yürütülmüştür. Veri elde etmek için amaçlı örnekleme tekniklerinden benzeşik örnekleme tekniği ile sekiz Ahıskalı Türk belirlenmiştir. ATHP’nin değerlendirilmesi içinse nitel araştırma yöntemlerinden bütüncül çoklu durum çalışması yürütülmüştür. Amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik yöntemi ile dokuz sosyal bilgiler öğretmeni belirlenmiştir. Bu çerçevede elde edilen veriler içerik analizi ile değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşlerinden elde edilen bulgular, ATHP’nin toplumsal bir hafıza oluşturma amacının ana ve doğru kaynağa ulaştırma, hafızayı canlı tutma ve ülkü birliğini sağlama şeklinde olduğunu; sosyal bilgiler derslerinde ATHP’nin kullanımının değer öğretimine, öğretim programına ve programın genel kazanımlarına uygun olduğunu; ATHP’nin güçlü yönlerinin ilk elden kaynakların paylaşımı, beceri eğitimi ile değer öğretimine imkan verdiğini; ATHP’nin zayıf yönlerinin ise örneklemin ve ara yüzün sınırlı iken, dildeki morfolojik farklılıkların ve içeriğin fazla olduğunu göstermektedir. ATHP’nin işlevselliğinin artırılması içinse kurumlar arası iş birliğinin, geniş kitlelere ulaşılmasının ve içeriğin genişletilmesinin gerektiği sonucu tespit edilmiştir. Bu çalışma ile ATHP, geo-medya teknolojisi üzerine kurulan ilk toplumsal hafıza çalışması olmuştur. Araştırmanın sonunda araştırmacılara bazı önerilerde bulunulmuştur.